Brjóstakrabbamein
Mein í brjósti uppgötvast oftast í skimun eða við sjálfsskoðun brjósta. Því fyrr sem brjóstakrabbamein greinist, þeim mun
betri eru lífshorfur.
Brjóstakrabbamein er algengasta krabbameinið hjá íslenskum konum og greinast um 240 konur á hverju ári. Lífshorfur eru góðar og fara stöðugt batnandi. Karlmenn geta líka fengið brjóstakrabbamein en um einn karl greinist á móti hverjum 100 konum. Mein í brjósti uppgötvast oftast í skimun eða við sjálfsskoðun brjósta. Því fyrr sem brjóstakrabbamein greinist, þeim mun betri eru lífshorfur.
Þekktu einkenni
sem geta bent til brjóstakrabbameins
- Hnútur eða fyrirferð í brjósti, oft
harður/þéttur og sjaldan aumur
- Hnútur í handarkrika
- Inndregin húð eða geirvarta
- Blóðug eða glær útferð frá geirvörtu
- Exemlíkar breytingar á geirvörtu eða sár
sem ekki grær
- Verkir og eymsli
Ef einkenni eru í brjóstum þá er fyrsta
skref að leita til heimilislæknis / heilsugæslustöðvar sem metur þörf fyrir
frekari rannsóknir og sendir beiðni ef þörf er á frekari skoðun.
Einkenni á borð við þau sem hér að ofan er lýst eru oftast ekki rakin til krabbameins en mikilvægt er að fá úr því skorið.
Orsakir brjóstakrabbameins
Ekki er vitað hvað veldur brjóstakrabbameini en þekktir eru nokkrir þættir sem geta aukið líkurnar:
- Fjölskyldusaga. Talið er að innan við eitt
af hverjum tíu brjóstakrabbameinum tengist erfðum. Fundist hafa stökkbreytingar
í ákveðnum genum (BRCA-1 og BRCA-2) sem auka verulega hættu á að konur sem þær
bera fái brjóstakrabbamein.
- Kvenhormón. Áhættan er lítillega aukin hjá
konum sem byrja ungar á blæðingum og fara mjög seint á breytingaskeið. Áhættan
eykst einnig við langvarandi notkun samsettrar getnaðarvarnarpillu og
langvarandi notkun tíðahvarfahormóna.
- Offita eftir tíðahvörf
- Áfengisneysla
- Vaktavinna
- Hreyfingarleysi
Greining og meðferð brjóstakrabbameins
Meinsemd í brjósti uppgötvast oftast í skimun eða þegar konur finna þéttingu eða hnút í brjósti við sjálfsskoðun brjósta. Endanleg greining á því hvort um brjóstakrabbamein eða góðkynja breytingu er að ræða fer fram með meinafræðilegri skoðun frumusýnis eða vefjasýnis frá meininu.
Meðferð byggist á samvinnu þar sem ýmsir fagaðilar koma að með mismunandi sérþekkingu. Yfirleitt er fyrsta meðferð skurðaðgerð og fer þá eftir meininu hvort nóg sé að gera fleygskurð (æxlið og svolítill eðlilegur brjóstvefur í kring fjarlægður), hvort þurfi eitlanám (sá vefur holhandar sem inniheldur eitla fjarlægður) eða hvort mælt sé með að fjarlægja allt brjóstið. Geislameðferð er yfirleitt beitt eftir fleygskurð á þann brjóstvef sem eftir er og í flestum tilfellum er lyfjameðferð einnig talin ráðleg, hvort tveggja til að draga úr líkum á endurkomu sjúkdómsins.